Arbeidstijdenwet: wettelijke werktijden

Deze wettelijke regels voor werk- en rusttijden, pauzes en nachtdiensten zijn opgenomen in de Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit (hieronder kun je lezen welke regels dit zijn). Ook staan er bepalingen voor oproepdiensten en werken op zondag in. Zo kun je je werknemers niet dwingen te werken op zondag, als dit niet noodzakelijk is voor je bedrijf. Deze regels gelden voor alle werknemers vanaf 18 jaar, inclusief uitzendkrachten, gedetacheerde werknemers en stagiairs. Voor werknemers jonger dan 18 jaar en zwangere en bevallen werknemers gelden aparte regels. Zo heeft een zwangere werknemer recht op meer pauze. Is een cao van toepassing, controleer dan altijd of daar een afwijkende regeling in staat.

De regels voor werktijden en rusttijden gelden voor een bepaalde periode, bijvoorbeeld 1 werkweek. Een werkweek begint op zondag 0.00 uur en eindigt op zaterdag om 24.00 uur. De wet zegt overigens niets over loondoorbetaling tijdens een pauze. In principe geldt: geen werk, geen loon. Wel kan hier bij arbeidscontract of cao van afgeweken worden.  

Werktijden zijn onderdeel van arbeidsomstandigheden. De volgende regels zijn van toepassing op werktijden:

• een werknemer mag maximaal 12 uur per dienst achter elkaar werken

• een werknemer mag maximaal 60 uur per werkweek werken

• een werknemer mag niet iedere week 60 uur werken, gemiddeld 55 uur per week (over een periode van 4 weken) mag wel

• een werknemer mag gemiddeld maximaal 48 uur werken over een periode van 16 weken

De volgende regels gelden voor rusttijden tussen diensten:

• een werknemer mag na een werkdag minimaal 11 uur achter elkaar niet werken

• 1 keer in de 7 dagen mag dit minimum van 11 uur worden verkort naar 8 uur

• een werknemer heeft recht op een rusttijd van 36 uur achter elkaar in elke periode van 7 x 24 uur

• deze rusttijd van 36 uur mag over 14 dagen verdeeld worden, dan moet er wel in elke periode van 14 x 24 uur een periode van 72 uur rust zitten (niet per se achter elkaar)

Stel dat je werknemer heeft gewerkt tot 18 uur, dan mag hij niet gaan werken voor 5 uur de volgende ochtend. Binnen 1 week mag hij echter 1 keer beginnen om 2 uur de volgende nacht/ochtend.

Voor pauzes gelden de volgende regels:

• een werknemer die langer dan 5,5 uur werkt, heeft recht op minimaal 30 minuten pauze (2 x 15 minuten mag)

• een werknemer die langer dan 10 uur werkt, heeft recht op 45 minuten pauze (meerdere pauzes van 15 minuten mag)

• een werknemer mag een werkdag niet beginnen of eindigen met een pauze

• slechts in zeer beperkte gevallen is het toegestaan een werknemer zonder pauze te laten werken, bijvoorbeeld wanneer hij alleen werkt en geen direct contact heeft met een collega die vergelijkbaar werk doet

Voor een zelfstandige zoals een ZZP’er gelden de wettelijke regels alleen als er sprake is van een gezagsverhouding of als hij werkzaam is in de mijnbouw of het vervoer.

Naast bovenstaande regels gelden voor de sectoren zorg, mijnbouw en vervoer aanvullende of afwijkende voorschriften. Zo kan een brandweerman vaker in aanwezigheidsdienst werken en mogen medewerkers in de offshore mijnbouw werken in roosters van 2 weken op, 2 weken af.

Ook zijn er beroepen waarvoor de wettelijke regels niet gelden, zoals een beroepsvoetballer. Ook op een werknemer die minimaal 3 maal het minimumloon verdient, zijn deze regels niet van toepassing tenzij het om risicovolle werkzaamheden of werk in nachtdiensten gaat. Wil je weten wat er precies voor jou geldt, maak dan gebruik van onze dienst Vraag een Advocaat en laat een advocaat het voor je uitzoeken.

Als werkgever moet je erop toezien dat je werknemers de geldende regels naleven. Bij overtreding riskeer je namelijk een boete van € 200 per persoon per dag. Ook dien je een registratie van de werk- en rusttijden bij te houden. Doe je dit niet, dan riskeer je een boete van € 10.000.