Plichten van de werkgever bij een zwangere werknemer

Nadat je medewerker je heeft verteld dat ze zwanger is, dien je haar binnen 2 weken te informeren  over eventuele risico’s die haar werk voor haar en haar ongeboren kind met zich mee kunnen brengen. Dit geldt overigens zowel tijdens de zwangerschap als de periode dat ze borstvoeding op het werk geeft. Voorbeelden van dergelijke risico’s zijn infecties, werkstress en -druk, teveel lichamelijke inspanning en blootstelling aan gevaarlijke stoffen.

Je moet de werkzaamheden en arbeidsomstandigheden van je werknemer zodanig organiseren dat negatieve gevolgen voor de werknemer en haar ongeboren kind voorkomen worden. Moet ze bijvoorbeeld veel tillen en dragen, dan moet je deze taken aanpassen. Indien het nodig is dat haar werktijden aangepast worden of dat ze meer pauze neemt, dan dien je dat te regelen. Jij kunt echter ook voordeel hebben bij deze aanpassingen, omdat de kans op verzuim van je werknemer kleiner wordt.

Ziekte tijdens de zwangerschap en in de periode erna komen namelijk veelvuldig voor. Je ondersteunt je werknemer om verzuim te voorkomen door bovenstaande risico’s voor haar te beperken en haar de ruimte te geven om uit te rusten. Mochten er ernstige problemen optreden, schakel dan ook de bedrijfsarts in. Tot slot dien je je werknemer in de gelegenheid te stellen om in haar werktijd het zwangerschapsonderzoek te laten plaatsvinden.

Je werknemer moet jou ten minste 3 weken voor aanvang van het zwangerschapsverlof op de hoogte stellen. Ze dient jou daarbij een schriftelijke medische verklaring te geven.

Je zwangere werknemer heeft in totaal recht op 16 weken verlof, verdeeld over zwangerschapsverlof (6 weken) en bevallingsverlof (10 weken). Je werknemer mag op zijn vroegst 6 weken en op zijn laatst 4 weken voor de dag na de berekende bevallingsdatum met het verlof beginnen.

Begint je werknemer later dan 6 weken met het verlof, dan tel je het verschil op bij het bevallingsverlof. Rekenvoorbeeld: het verlof begint 5 weken voor de uitgerekende datum, dan wordt het bevallingsverlof 1 week langer. Wordt het kind later geboren dan berekend, dan wordt het bevallingsverlof overigens niet korter.

Wanneer de baby geboren wordt, gaat het bevallingsverlof in. Het verlof duurt minimaal 10 weken. Dit kan langer zijn als je werknemer minder dan 6 weken zwangerschapsverlof heeft gehad of als de baby later wordt geboren dan berekend.  

Wordt de baby geboren voor de berekende bevallingsdatum, dan tel je de dagen dat het zwangerschapsverlof korter duurde dan 6 weken op bij het bevallingsverlof (indien het verlof 6 weken voor de berekende bevallingsdatum inging). Het totale aantal is dan altijd 16 weken.

Rekenvoorbeeld: je werknemer neemt 6 weken voor de dag na de uitgerekende haar zwangerschapsverlof op. Wordt de baby 1 week voor die datum geboren, dan heeft ze 5 weken zwangerschapsverlof en 11 weken bevallingsverlof. In totaal zijn dat 16 weken verlof.

Als de baby geboren wordt na de berekende bevallingsdatum, dan tel je de dagen tussen de uitgerekende bevallingsdatum en bevalling en op bij de 16 weken. De totale verlofperiode duurt dan langer dan 16 weken.

Rekenvoorbeeld; je werknemer begint haar zwangerschapsverlof 6 weken voor de dag na de uitgerekende datum. Wordt de baby 2 weken na deze datum geboren, dan heeft ze 8 weken zwangerschapsverlof en 10 weken bevallingsverlof. In totaal gaat het dan om 18 weken verlof.

Wanneer de baby langer dan een week in het ziekenhuis heeft moeten liggen, kan je werknemer recht hebben op een verlenging van het bevallingsverlof. Op deze manier kan ze haar baby een bepaalde periode thuis verzorgen. Hiervoor geldt dat:

• je werknemer voor de eerste week geen extra verlof krijgt maar wel voor de weken erna:  heeft de baby bijvoorbeeld 2 weken in het ziekenhuis gelegen dan duurt het verlof 1 week langer

• je werknemer maximaal 10 weken extra bevallingsverlof krijgt

Je werknemer heeft na de bevalling altijd recht op minimaal 10 weken bevallingsverlof. Hiervan moet zij 6 weken aaneengesloten opnemen na de bevalling. Het resterende verlof mag ze in overleg met jou over een periode van 30 weken flexibel opnemen. Uiterlijk 3 weken nadat het bevallingsverlof is ingegaan, dien je dit met haar af te stemmen. Doet je werknemer uit zichzelf dit verzoek, dan dien je binnen 2 weken te reageren.

Houd er rekening mee dat je werknemer tot 6 maanden na de bevalling recht heeft op:

• extra pauzes: maximaal een achtste deel van de werktijd

• vrijstelling van overwerk en nachtdiensten

Houd er rekening mee dat je werknemer tot 9 maanden na de bevalling het recht heeft om:

• tijdens werktijd te kolven

• tijdens werktijd borstvoeding te geven

• een verzoek te doen om een aparte kolfkamer; in dat geval moet je een kolfkamer regelen

Je werknemer krijgt gedurende haar zwangerschaps- en bevallingsverlof een uitkering van het UWV, de zogenaamde WAZO-uitkering. Jij dient de uitkering aan te vragen, het UWV keert de uitkering uit aan jou en jij betaalt het loon door.

Als het zwangerschaps- of bevallingsverlof van je werknemer samenvalt met een feestdag, dan hoef je haar geen extra verlof of extra vergoeding toe te kennen. Je werknemer mag dus geen dagen inwisselen om in een latere periode een vrije dag op te nemen. Let op: in een toepasselijke cao  kunnen andere afspraken staan over zwangerschapsverlof en feestdagen.

Let op: je mag een werknemer niet ontslaan omdat ze zwanger is. Een zwangere werknemer geniet namelijk ontslagbescherming. Deze bescherming geldt vanaf het moment van zwangerschap tot 6 weken na het zwangerschapsverlof.

Dit ontslagverbod is echter niet absoluut. Zo mag je een zwangere werknemer wel ontslaan als de ontslagreden niets met de zwangerschap te maken heeft. Ga je bijvoorbeeld failliet of is er sprake van een dringende reden voor ontslag, dan hoef je geen rekening te houden met het ontslagverbod.