Wat is overmacht?
Sluit je als ondernemer een zakelijk contract dan is de hoofdregel: afspraak is afspraak. Kom je een contractuele afspraak niet of niet tijdig na (wanprestatie), dan moet je doorgaans de schade vergoeden die de ander daardoor lijdt. Dit is anders als je je kunt beroepen op overmacht. Je komt dan weliswaar je contractuele plicht niet nakomt, maar door wegens overmacht ben je niet aansprakelijk om eventuele schade van de ander te vergoeden. De tekortkoming aan jouw kant wordt je dus niet toegerekend.
Wanneer is beroep op overmacht mogelijk?
Een beroep op overmacht kun je in elke situatie doen waarin je zakelijke afspraken die je contractueel hebt vastgelegd niet kunt nakomen. Het maakt niet uit of je de afspraken in zijn geheel of gedeeltelijk niet kunt nakomen. Voorbeelden zijn:
- je huurt een bedrijfspand en kunt de huurpenningen niet meer betalen
- je hebt goederen besteld van je leverancier maar kunt de kosten niet betalen
- je hebt een onderaannemer ingehuurd wiens werkzaamheden je niet kunt betalen
- je hebt een lening gesloten die je niet meer kunt aflossen
Wanneer is beroep op overmacht niet mogelijk?
Als je de contractuele afspraak niet nu maar wel op een later moment kunt nakomen, dan kun je je doorgaans niet op overmacht beroepen. Dat is ook het geval als je had kunnen voorkomen dat je de afspraak niet na zou komen of een op een alternatieve manier de afspraak nog kunt nakomen.
Welke voorwaarden gelden voor overmacht?
Om je te kunnen beroepen op overmacht, moet over het algemeen aan de volgende voorwaarden zijn voldaan:
- je kunt de contractuele afspraak niet meer nakomen
- je kunt de afspraak niet op een alternatieve wijze nakomen
- je had het niet nakomen niet kunnen voorkomen
- het niet nakomen is niet aan jou te wijten
- het niet nakomen komt niet voor jouw risico
- de andere partij leidt schade doordat jij de afspraak niet nakomt
Wat staat in het contract over overmacht?
De eerste stap bij een beroep op overmacht is kijken wat er in het contract staat over overmacht. In het contract kan staan wanneer er sprake is van overmacht en welke gevolgen het heeft als een partij zich daarop beroept. Dit wordt ook wel een force majeure-clausule genoemd. Je hebt bij het opstellen van een contract veel vrijheid, dus controleer goed wat het contract bepaalt over overmacht en of dit afwijkt van de wettelijke bepalingen daarover.
Staat er niets in over overmacht, dan geldt de wet. Let erop dat niet alleen in het gesloten contract overmacht benoemd kan worden, maar ook in algemene voorwaarden, als die van toepassing zijn.
Welke situaties leveren contractueel overmacht op?
Contractueel wordt overmacht doorgaans omschreven als: alle van buiten komende oorzaken waarop het bedrijf geen invloed heeft. De volgende situaties vallen vaak daaronder:
- stakingen
- extreme weersomstandigheden
- oorlogen
- natuurrampen
- transportproblemen door tekort van transportmiddelen
- overheidsmaatregelen
Of een pandemie als het coronavirus als een dergelijke oorzaak geldt, is nog niet zeker. Er zijn echter wel al verschillende rechters die hierover een uitspraak hebben gedaan.
Wanneer is er overmacht wegens corona?
Uit het voorafgaande volgt dat een beroep op overmacht wegens de gevolgen van Covid-19 alleen succesvol zal zijn wanneer je kunt aantonen je de afspraak niet hebt kunnen nakomen wegens het virus en je geen alternatieve manieren hebt om alsnog na te komen. Concreet zul je moeten bewijzen dat:
- het onmogelijk is voor je om alsnog de afspraak na te komen
- je hebt er geen invloed op gehad dat je niet kunt nakomen
- je kunt de gevolgen van het niet nakomen niet voorkomen (je hebt bijvoorbeeld alle schadebeperkende handelingen uitgevoerd die je kunt uitvoeren, ook al kun je niet nakomen)
- het was niet te voorzien dat je niet zou kunnen nakomen
- in de wet of het contract staat niet dat de omstandigheid van het niet nakomen voor jouw risico komt
Hoe beslist de rechter over overmacht en corona?
Uit de verschillende rechtszaken die tot er nu toe zijn geweest waarbij er een beroep werd gedaan op overmacht vanwege de gevolgen van de coronacrisis, blijkt het volgende. De crisis en de gevolgen ervan worden niet automatisch of zonder verdere toelichting geaccepteerd voor een succesvol beroep op overmacht. Hieruit blijkt dat het van vitaal belang is om een dergelijk beroep goed te motiveren en aan te tonen dat je er alles aan gedaan hebt om de wanprestatie te voorkomen.
Hoe beroep ik me op overmacht?
Een beroep op overmacht verstuur je in eerste instantie altijd schriftelijk aan de andere partij(en) die bij het contract betrokken is.
De wet is complex en verandert vaak. Vraag een advocaat voor juridisch advies.