Wat is ouderlijk gezag?
Ouderlijk gezag is - kort samengevat - verantwoordelijk zijn voor je kinderen. Als je ouderlijk gezag hebt, kun je bijvoorbeeld het eigen geld van je kind beheren en (mee)beslissen over belangrijke zaken zoals schoolkeuze of een medische behandeling. Als je ouderlijk gezag hebt, ben je:
-
verantwoordelijk voor hun verzorging en opvoeding
-
financieel verantwoordelijk voor ze
-
wettelijk aansprakelijk voor ze
-
hun wettelijke vertegenwoordiger
Wanneer krijg je automatisch ouderlijk gezag?
Je krijgt automatisch ouderlijk gezag wanneer je:
-
de biologische moeder bent en 18 jaar of ouder tijdens de geboorte van je kind
-
de echtgenoot of geregistreerd partner bent van de biologische moeder op het moment dat je kind wordt geboren
-
trouwt of een geregistreerd partnerschap aangaat na de geboorte van je kind en je je kind hebt erkend
-
je kind hebt geadopteerd
-
op of na 1 januari 2023 je kind hebt erkend
Hoe kun je ouderlijk gezag krijgen?
Alleen als je een ouder bent, kun je ouderlijk gezag krijgen. Je mag niet onder curatele staan (dit is dat je op last van de rechter vanwege een beperking of geestelijke stoornis zelf geen belangrijke beslissingen mag nemen). Als je minderjarig bent, kun je pas vanaf je 16e ouderlijk gezag krijgen. Onder ouder verstaat de wet:
-
de biologische moeder
-
de man die met de biologische moeder getrouwd was of een geregistreerd partnerschap had tijdens de geboorte van het kind (dit is dus niet noodzakelijk de biologische vader)
-
de adoptieouders
-
de gehuwde of geregistreerde vrouwelijke partner van een vrouw die door middel van een anonieme zaaddonor een kind heeft gekregen
-
de ouder die het kind heeft erkend
-
de ouder van wie het ouderschap wettelijk is vastgesteld
Wat is erkenning van je kind?
Erkenning betekent dat er volgens de wet een familieband met je kind ontstaat. Dit brengt de volgende verplichtingen met zich mee:
-
je moet je kind financieel onderhouden totdat hij 21 jaar is
-
na een scheiding heb je recht op omgang, informatie en raadpleging
-
je kind kan - met toestemming van de moeder - je achternaam krijgen
-
je wordt de wettelijke erfgenaam van elkaar
-
je kind kan mogelijk je nationaliteit krijgen
Wanneer kun je je kind erkennen?
Je kunt je kind erkennen als er niet al 2 ouders met ouderlijk gezag zijn en je aan de volgende voorwaarden voldoet:
-
je bent 16 jaar of ouder
-
je hebt toestemming van de moeder zolang je kind nog geen 16 jaar is
-
je hebt toestemming van het kind als het kind 12 jaar of ouder is
-
je bent geen directe familie (je mag met de moeder trouwen)
-
je staat niet onder curatele
Hoe kun je je kind erkennen?
Je kunt met (schriftelijke toestemming van) de moeder je kind erkennen vlak na de geboorte tijdens de aangifte bij de burgerlijke stand. De aangifte is gratis. Je kunt het kind ook later erkennen bij iedere willekeurige gemeente in Nederland of bij een notaris als je aan de voorwaarden voor erkenning voldoet.
Hoe krijg je gezag na erkenning van je kind?
Als je je kind hebt erkend, heb je nog niet in alle gevallen ouderlijk gezag. Dit krijg je pas als je:
-
gaat trouwen met de moeder of met haar een geregistreerd partnerschap aangaat
-
van de rechter het ouderlijk gezag hebt gekregen
-
op of na 1 januari je kind hebt erkend
Wanneer kun je gezag aanvragen bij de rechtbank?
Je kunt het ouderlijk gezag aanvragen bij de rechtbank in de volgende gevallen:
-
als biologische moeder vanaf je 16e
Hoe kun je gezag aanvragen bij de rechtbank?
Als je de biologische moeder bent of wordt, kun je vanaf je 16e bij de kinderrechter vragen om je meerderjarig te laten verklaren. Voor deze procedure heb je een advocaat nodig. Als de rechter je verzoek toewijst, krijg je automatisch het ouderlijk gezag. Tot die tijd heeft een voogd het gezag over je kind als het dan al is geboren.
Hoe kun je het ouderschap wettelijk laten vaststellen?
Je kunt als moeder of kind het ouderschap van de biologische vader wettelijk laten vaststellen via een procedure bij de rechtbank. Daarbij hoort ook een DNA-onderzoek waarmee bewezen moet worden dat de ouder de biologische vader is van het kind. Dit kun je doen als de vader het kind niet heeft erkend en weigert mee te betalen aan de kosten van jullie kind.
Verandert ouderlijk gezag na scheiding?
Na een echtscheiding verandert er niets aan het ouderlijk gezag. Als jullie allebei voor de scheiding het gezag hadden, dan blijft dat zo. Als slechts 1 van jullie het ouderlijk gezag had, dan heeft de gezaghebbende ouder meer rechten dan de niet-gezaghebbende ouder. De ouder zonder gezag heeft overigens wel dezelfde financiële verplichtingen ten opzichte van de kinderen. Of je nu gezamenlijk het gezag hebt of niet, je moet altijd samen een ouderschapsplan maken waarin je afspraken en verplichtingen vastlegt rondom jullie kinderen wanneer je gaat scheiden.
Wat is het verschil tussen wel en geen gezag hebben?
Als je geen ouderlijk gezag hebt, heb je als ouder wel de volgende rechten en plichten:
-
het recht op en de verplichting tot omgang met je kind
-
het recht op informatie over gewichtige aangelegenheden met betrekking tot je kind (zoals ziektes, ernstige problemen of diploma uitreikingen)
-
het recht om te worden geraadpleegd door de andere ouder over belangrijke beslissingen (zoals verhuizing, andere school en medische ingrepen)
-
de plicht om bij te dragen in de kosten van de verzorging en opvoeding
Als je wel ouderlijk gezag hebt, heb je daarnaast nog de volgende rechten:
-
als wettelijk vertegenwoordiger mag je bijvoorbeeld het eigen vermogen van je kind (mee) beheren of een contract afsluiten of procedure starten namens je kind
-
je ex- partner heeft je toestemming nodig bij belangrijke zaken aangaande jullie kind, zoals een verhuizing, nieuwe school, medische behandeling, de aanvraag van een paspoort en een reis naar het buitenland
Wanneer eindigt ouderlijk gezag?
Ouderlijk gezag eindigt:
-
als je kind meerderjarig wordt
-
als de rechter beslist dat je ongeschikt bent om nog langer het ouderlijk gezag te hebben (bijvoorbeeld vanwege ernstige mishandeling van je kind, verslavingen of ernstige psychiatrische aandoeningen)
De wet is complex en verandert vaak. Vraag een advocaat voor juridisch advies.
